KEPENEK YA DA EMRAH PEK KİŞİSEL SERAMİK SERGİSİ HAKKINDA BİRKAÇ SÖZ… Ruhi Konak

 

                                                                                                                               

Yapısal özellikleri bakımından ilkel bir mühendislik ürünü olan kepenek, gözün realizm sınırlarını aşarak çevre geometrisi ile bağdaştığı bir mimariyi yansıtır. Bu mimarinin inşasında barınma isteği kadar duyumsal olanın da rol oynadığı görülür. Bu bakımdan bir çoban barınağı olarak kepenek, sırtta taşınan giysi olmaktan çok yataktır; yatak olmaktan çok evdir; ev olmaktan çok çevredir.

Evin çevreyle bağlantısı hususunda söylenmiş çok söz bulunur; fakat kepeneğin çevreyle bağlantısı hakkında söylenmiş söze rastlamak pek mümkün değildir. Bu bağlama birkaç kelime ile değinecek olursak kepenek üçgen, dikdörtgen, beşgen, formların sentezlendiği çatılı bir yapıdır. Bu yapı iç ve dış, içeri ve dışarı şemalaşması bakımından yer gök imgesinin metaforu olarak kurgulanmış gibidir.

Böylece çadırın grafik olarak benzeştiği kepeneğin, evin ön şeması olması bakımından kişiselleştirilmiş kozmosu temsil ettiği söylenebilir.

Kubbe mahiyetindeki çatı göğü, duvarları yeryüzünü, paçaların dikilmesiyle birleştirilen zemin kökü- kökeni temsil ederken başa veya omuzlara oturtulmasıyla dik tutulan ve evrensel bağlamı sembolleştiren kepenekte direk mahiyetinde bulunan insan, madde ve bilinç alanın sentezleyicisi ve hatta sentezi olması bakımından sembolleştirilmiştir.

Bu bakış açısı doğrultusunda duvarlardaki dörtgenler yerel mekânın sınırlarını vurgular. Çatı kurgusuyla ortaya çıkan kubbe, çadırı çevreleyen boşluk bağlamında evreni; kubbeyi oluşturan üçgenler ise yerel mekânın canlılığını ve derinliğini temsil eder.

Cephenin iki dikdörtgen olarak bölünmüş olması ile yer gök şemasının sadece madde bilinç göndermeleri ile sınırlandırılmadığını ayrıca kapı açıklığını oluşturan iki kenarın eril dişil özelliklere de gönderme yaptığı da söylenebilir. Dolayısıyla yatay dikey çatışmasıyla ortaya çıkan biçim doğrultusunda nesnenin kurgusunda ergonominin sınırlarının aşılarak çevreye yerleşik evrenden de söz edildiği görülür.

Güncel şemada kullanıcısının kültürel düzeyi, sosyal pozisyonu ve ekonomik yetkinliği bakımından vasat bir ideolojik temelde görülse de kepenek mimarisine yerleşik sembolizm, ilkel mucidin modern zamanlara sızan ideacı aklını temsil eder. Zira ilkel namzedin şekil algoritmasına bakarak, kaosun düğümlerinin çobanın bakış açısından da çözüldüğü bir dünyanın varlığından söz edilebilir.

Bu bakımdan evrenin kişileştirilme sürecinin onun anlaşılma süreci ile ilişkili olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla formu şemalaştırma veya sayısallaştırma eğilimi, bilinçli veya bilinçsiz olarak, meseleyi zorlaştırarak anlatmak isteğinden çok kolaylaştırarak anlamak isteğiyle ilgilidir. Bu tavır sanatçının çevreye ve çevredekine yaklaşımından farklı değildir.

Kepeneğin formundan yola çıkarak seramikler yapan Emrah Pek, bir çocukluk düşünden hareketle tasarladığı eserlerinde, nesnenin mekânla bağlarını sorguluyor: Kepeneğin bünyesinde işaretli şekilleri büyük bir titizlikle keşfedip, şeklin nesneden yansıttığı anlamı aramaya yönelen sanatçı, farklı formlar bağlamında ifadeyi çeşitlendiriyor.         

                                         

Genel kurgu bakımından dikdörtgen ve üçgen prizmaların birleştiği bünyelerde bezemeci yaklaşımdan uzak durulduğu görülmektedir. Anlamı salt bir geometri doğrultusunda işleyen eserlerde, tekil formların tekrarı dikkat çekerken yaşam düzlemindeki derinliğin vurgulanmaya çalışıldığı söylenebilir.

                               

Tekrar eden dikey-yatay, büyük-küçük, eril-dişil (negatif-pozitif) formlar ile vurgulanan zıtlık doğrultusunda sanatçının yerel bağlamın üretkenliğine ve yaşamın sürdürülebilirliğine olduğu kadar zıtların dengeleyici özelliklerine de gönderme yaptığı görülür.

Ayrıca formların ikiz ve her tülü benzeşmeye rağmen zıt karakterli olarak tasarlanmasından bakış açısının, sanatçının yerleşimi ile belirgin somut bağlamla sınırlandırılmadığını vurgulanması bakımından da önemlidir.

                                         

Köşeli formların çoğunlukla daireye vurgu yapan kavislerle tamamlanmasından yola çıkarak, formların çevreden yansıyan veya çevreyi tekrar eden bir mimarinin işareti olduğu fikrini yineleyebiliriz.

Burada sözü edilen çevrenin bir psikoloji veya sosyoloji bağlamından çok felsefi bir derinliği işaret ettiğinin altı çizilmelidir. Zira Emrah Pek’in eserlerinde yerleşim, yerel bir muhitin tayininden çok sonsuzluk bağlamının dışavurumuyla ilgilidir. Her form geometrik çeşitlilik bağlamında farklı bir bakış tecrübesini yansıtır.

İyi seyirler..

                     Ruhi Konak